T.C. Ulanbator Büyükelçiliği, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının destekleri, İKÇÜ-MUIS Türkoloji Araştırmaları Enstitüsünün ortaklığı ve UNESCO Türkiye Millî Komisyonunun katılımıyla düzenlenen Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılında Türkiye Moğolistan İlişkileri Çalıştayı 23 Ekim 2023 tarihinde Ulanbator’da yapılmıştır. Türk ve Moğol katılımcıların bildiri sunumlarıyla gerçekleştirilen çalıştay, şimdiye kadar Moğolistan ve Türkiye’de Moğol akademisyenler ve kurumlarla işbirliği içerisinde yapılan farklı disiplinlerdeki çalışmaları; Moğolistan’da Moğol akademisyenler tarafından yapılan Türk dili, tarihi, sanatı, edebiyatı ve arkeolojisi ile Türk akademisyenler tarafından yapılan Moğol dili, tarihi, edebiyatı ve arkeolojisi ile ilgili çalışmaları kısaca tanıtıp değerlendirmek ve Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında bahse konu alanlarda hangi aşamada olduğumuzu görüp bu alanlarda geleceğe yön verebilmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalıştayda sunulan bildirilerin içerikleri de bu amaçlarla örtüşecek şekildedir. Türkiye’den ve Moğolistan’dan çalıştaya bildirileriyle ve değerlendirmeleriyle katkıda bulunan araştırmacıların yanı sıra her iki ülkeden yetkililer de katılmış ve açılış oturumunda T.C. Ulanbator Büyükelçisi Sayın Zafer Ateş, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Saffet Köse, düzenleme kurulu başkanı Prof. Dr. Şaban Doğan, Moğolistan Devlet Üniversitesi Akademik İşlerden Sorumlu Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Bayartogtokh Badamdorj, İKÇÜ MUIS Türkoloji Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Dr. Ankhbayar Danuu konuyla ilgili görüş ve desteklerini bildirmişlerdir. Ulanbator’da gerçekleştirilen çalıştay üç oturumda tamamlanmıştır. Birinci oturum Moğolistan Millî Üniversitesi Bilimler Okulu Müdürü Prof. Dr. Zayabaatar Dalai’in başkanlığında Prof. Dr. Saffet Köse’nin “İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesinin Moğolistan’daki Çalışmaları”, Türkiye Cumhuriyeti Ulanbator Büyükelçisi Zafer Ateş’in “Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılında Türkiye ile Moğolistan Arasındaki Diplomatik İlişkiler”, Prof. Dr. Ahmet Taşağıl’ın “Cumhuriyet Dönemi’nde Türkiye’de Moğol Tarihi Araştırmaları”, Prof. Dr. Bold Luvsandorj’ın “Moğolistan’da Türk Edebiyatı ile İlgili Çalışmalar”, Prof. Dr. Ersel Çağlıtütüncigil’in “Türkiye’de Türkiye Moğolistan Ortaklığında Gerçekleştirilen Arkeolojik Bir Çalışma: Aladağ”, Doç. Dr. Enkhtur Altangerel’in “Moğolistan’da Türkiye Moğolistan Ortaklığında Gerçekleştirilen Kazı Çalışmaları” başlıklı bildirilerini sunmalarıyla tamamlanmıştır. İkinci oturum Prof. Dr. Erhan Aydın’ın başkanlığında Prof. Dr. Nuran Pilehvarian “Altınorda Devleti Mirası ve Konuyla İlgili Türkiye’deki Çalışmalar”, Prof. Dr. Ali Uzay Peker “Türkiye’de Moğolistan Türkiye Sanat İlişkileri Üzerine Yapılan Çalışmalar”, Prof. Dr. Delgerjargal Purevsuren’in “Çin Kaynaklarında Türkler ve Konuyla İlgili Moğolistan’da Yapılmış Çalışmalar”, Prof. Dr. Şaban Doğan’ın “Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılında Türkiye Moğolistan İlişkileri: Eğitim”, Doç. Dr. Battur Jamiyan’ın “Moğolistan’ın Üçüncü Komşu Politikası ve Türkiye” başlıklı bildirilerini sunmalarıyla tamamlanmıştır. Üçüncü oturum Prof. Dr. Bold Luvsandorj’ın başkanlığında Prof. Dr. Erhan Aydın’ın “Türkiye Moğolistan Ortaklığında Gerçekleştirilen Eski Türk Yazıtları ile İlgili Çalışmalar”, Prof. Dr. Hatice Şirin’in “Türkiye’de Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları ile İlgili Yapılan Çalışmalar”, Doç. Dr. Enkhbat Avirmed’in “Moğolistan’da Türk Tarihi Üzerine Yapılan Çalışmalar”, Dr. Ali İhsan Çağlar’ın “Moğolistan’da Türk Tarihi Üzerine Yapılan Çalışmalar”, Doç. Dr. Azzaya Badam’ın “Eski Türk Yazıtlarıyla İlgili Moğolistan’da Yapılan Çalışmalar”, Samet Kalyoncu’nun “Türk Basınında Moğolistan” başlıklı bildirilerini sunmalarıyla tamamlanmıştır. Çalıştaya son vermeden önce gerçekleştirilen değerlendirme oturumunda Prof. Dr. Erhan Aydın ve Prof. Dr. Ahmet Taşağıl calıştaya dair görüş ve önerilerini sunmuşlardır. Çalıştayda, iki ülkenin kurum ve kuruluşları ile üniversitelerinin, akademisyenlerinin ortaklığında gerçekleştirilen faaliyetlerin Türkiye ve Moğolistan ilişkilerine yaptığı katkılara vurgu yapılmıştır. Türk ve Moğol dili, tarihi, edebiyatı, arkeolojisi, diplomatik ilişkileri gibi çeşitli konuların çalıştaya dahil edilmesinin disiplinler arası çalışmalara yapacağı katkı vurgulanarak çalıştayın oldukça verimli geçtiği ifade edilmiştir. Türk ve Moğol araştırmacıların ortak yürüttükleri çalışma ve projelerinin son derece önemli olduğu belirtilerek aynı iş birliğinin sürdürülmesi temennileri iletilmiştir. Aydın ve Taşağıl, çalıştayı düzenleyen ve destekleyen Türk ve Moğol yetkililere teşekkürlerini sunarak kapanış oturumunu tamamlamışlardır.

Moğolistan Büyükelçisi Munkhbayar Gombosuren, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesine (İKÇÜ) nezaket ziyaretinde bulundu. Rektör Yardımcısı ve Rektör Vekili Prof. Dr. Yasin Bulduklu’nun ağırladığı Büyükelçi Munkhbayar Gombosuren’in ziyaretinde, İKÇÜ Türkiyat Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Şaban Doğan, Türk İslam Arkeolojisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ersel Çağlıtütüncigil ile Genel Sekreter Yardımcısı M. Enes Uzun da hazır bulundu. Görüşmede, İKÇÜ ile Moğolistan üniversiteleri arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi imkânları ele alındı. Büyükelçi Gombosuren’in ziyaretinden duydukları memnuniyeti paylaşan Rektör Yardımcısı ve Rektör Vekili Prof. Dr. Yasin Bulduklu, iki ülke arasında geçmişten bugüne uzanan sevgi ve kardeşlik bağına değinerek İKÇÜ-MUİS Türkoloji Araştırmaları Enstitüsünün bu bağda çok önemli bir misyon yürüttüğünü ifade etti.  İkili İlişkilerin Pekiştirilmesinin Destekçisiyiz Eğitim ve siyaset gibi başlıca konularda iki ülke arasında yürütülen yakın iş birliklerine dikkat çeken Moğolistan Büyükelçisi Munkhbayar Gombosuren, İKÇÜ ile kurulan akademik bağı oldukça önemsediklerini kaydetti. Kendisinin de İzmir’de eğitimini tamamladığı bilgisini aktaran Büyükelçi Gombosuren, Türkiye-Moğolistan arasındaki yakın eğitim iş birliklerine bir örnek teşkil ettiğini vurguladı. Büyükelçi Gombosuren, “Cumhurbaşkanlığımızın kararnamesiyle Dostluk Madalyası’na layık görülen İKÇÜ Türkiyat Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Şaban Doğan ile Dr. Ankhbayar Danuu’nun İKÇÜ - Moğolistan Devlet Üniversitesi (MUIS) Ortak Türkoloji Enstitüsü adına yürüttükleri çalışmalarını memnuniyetle takip ediyorum. İkili ilişkilerin pekiştirilmesine yönelik atılacak adımların destekçisi olmaya devam edeceğiz. Beni de İKÇÜ’de misafir ettiğiniz için şükranlarımı sunuyorum” diye konuştu.    Ata Yurdumuzu Önemsiyoruz İki ülke geçmişine ışık tutan Van Aladağ bölgesinde yürütülen kazı çalışmalarını heyecanla takip ettiklerini ifade eden Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Bulduklu, İKÇÜ’nün bu alanda üstlendiği misyonun önemine değindi. Rektör Prof. Dr. Saffet Köse ile birçok kez Moğolistan’ı ziyaret ettiklerini kaydeden Prof. Dr. Bulduklu, “Türk İslam Arkeolojisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ersel Çağlıtütüncigil başkanlığında, Moğolistan Devlet Üniversitesi Öğretim Üyesi ve İKÇÜ - MUIS Türkoloji Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Dr. Ankhbayar Danuu ile Türk- Moğol bilim insanlarının Van Aladağ bölgesinde yürüttüğü çalışmaları Rektörümüz Prof. Dr. Saffet Köse de yakından takip ediyor. Örnek bir iş birliği içindeyiz ve yönetim olarak destek vermeye çalışıyoruz. Moğolistan Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Din Politikaları Başdanışmanı Bum-Ochir Dulam, geçtiğimiz yıl İKÇÜ’ye yaptığı ziyarette iki milleti akraba olarak nitelendirmişti. Bizler de bu tanımı destekliyoruz ve Moğolistan’ı ata yurdu olarak görüyor ve büyük önem veriyoruz. Bu çerçevede atılacak adımların içinde olmaktan mutluyuz” dedi. Ortak Program Çalışmaları Yapıyoruz Görüşmede söz alan İKÇÜ Türkiyat Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Şaban Doğan da Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına ortak program konusunda başvuru aşamasında oldukları bazı programların bulunduğu müjdesini verdi.  Prof. Dr. Doğan, “Rektör Prof. Dr. Saffet Köse hocamız ile yaptığımız Moğolistan ziyaretlerinde, Moğolistan Bilim ve Teknoloji Üniversitesi ve Moğolistan Devlet Üniversitesi ile ön protokoller imzalanmıştı. Bu protokollerden yola çıkarak Moğolistan Devlet Üniversitesi ile “Mongolistlik ve eski Türkçe”, Moğolistan Bilim ve Teknoloji Üniversitesi ile “Modern Türkiye Çalışmaları” başlığında ortak programlar konusunda çalışmalar yürütüyoruz. Gerekli izinlerin alınması durumunda  üç programda alınacak öğrenciler hem Türkiye’de hem de Moğolistan’da eğitim alacaklar” şeklinde konuştu. Prof. Dr. Doğan, hâlihazırda 67 Moğol öğrencinin İKÇÜ’de misafir öğrenci olarak eğitim gördüğünü, 15 öğrencinin daha kabul aşamasında olduğu bilgisini de sözlerine ekledi.  Moğolistan Büyükelçisi Munkhbayar Gombosuren’in İKÇÜ temasları, İKÇÜ - MUIS Türkoloji Araştırmaları Enstitüsü ziyareti ile son buldu.

Bilge Tonyukuk yazıt taşları TİKA tarafından yapılmakta olan müze inşaatı çalışmalarında zarar görmemeleri için Moğolistan hükümetinin aldığı karar gereği 31 Mayıs 2023 tarihinde Moğolistan Kültürel Miras Merkezi tarafından yerlerinden alınarak anıt külliye yakınındaki depoya nakledildi. Müzenin tamamlanmasını müteakip tekrar yerlerine yerleştirilecekler. O zamana kadar ziyaretçilerin yazıtları görebilmelerini temin etmek amacıyla ilgili depo yine TiKA tarafından teşhir salonuna dönüştürüldü. Yazıt taşlarının sökülmesiyle her iki taşın da toprak altında kalan kısımları ilk defa görülmüş oldu ve Tonyukuk Yazıtının 2. taşında toprak altında kalan kısımda bir tamga tespit edildi. Araştırma merkezi müdürümüz Prof. Dr. Şaban Doğan tarafından ilk kez belgelendirilen tamgayla ilgili bilimsel yayın yakında ilgilileriyle buluşacak.

İKÇÜ-MUIS Türkoloji Araştırmaları Enstitüsü ev sahipliğinde Türk Tarih Kurumu ve TİKA tarafından gerçekleştirilen "Moğolistan'daki Türk Kültür Varlıkları ve Bilge Tonyukuk" paneli 02 Kasım 2022 tarihinde T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Mehmet Nuri Ersoy, T.C. Ulanbator Büyükelçisi Sayın Zafer Ateş, TİKA Başkanı Sayın Serkan Kayalar ve Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Birol Çetin'in  teşrifleriyle  Moğolistan Devlet Üniversitesi Konferans Salonunda yapıldı. Moğolistan Devlet Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Badarch Dendev ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Mehmet Nuri Ersoy’un hitaplarının ardından Prof. Dr. Birol Çetin'in yönettiği panel başladı. Konuşmacı olarak Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, Prof. Dr. Şaban Doğan, Doç. Dr. Enkhtur Altangerel, Doç. Dr. Erdenebold Lkhagvasuren, Dr. Enkhbat Galbadrakh ve Dr. Ali İhsan Çağlar'ın katıldığı panel bir taraftan Moğolistan'daki Türk kültür varlıklarına dair önemli bilgiler sunarken bir taraftan da Türk ve Moğol akademisyenleri biraz daha yakınlaştırdı. Etkinliği düzenleyen Türk Tarih Kurumuyla TİKA başta olmak üzere emek veren tüm kişi ve kurumlara teşekkür ediyoruz.